Nog niet zo lang geleden was polio een van de meest gevreesde ziekten. Het was hoogst besmettelijk en als je het kreeg kon je er op rekenen dat je lichaam gemangeld en gesloopt was voor je er uiteindelijk aan bezweek. We hebben de ziekte weten te bedwingen. Een enorm succes. Een succes dat vele vaders heeft, maar in dit geval is er één vader die we zeker niet snel mogen vergeten. Hij heette Henderson. Hij was een Amerikaan van het doorzettende soort. Hij bereikte een omslag waardoor het voor de meest betrokken landen, allen in Afrika, verplicht werd om zelf gevallen van polio te melden. Op die manier werd de grootste inentingscampagne ter wereld mogelijk. Er was echter één land dat medewerking weigerde en daar werd Henderson gallisch van. De betrokken dictator vond het maar allemaal bemoeizucht van die buitenlanders. Als het om Henderson ging had hij gelijk. Die accepteerde geen nee. Hij vloog naar het West-Afrikaanse land. Zo langzamerhand wist hij wel hoe dit soort samenlevingen in elkaar staken en daarom ging hij op zoek. Naar de maîtresse van de dictator. Na lang zoeken vond hij haar en had hij een goed gesprek met haar. Een paar weken later voegde ook deze dictator zich in het grotere plan om polio de wereld uit te helpen. Anno vandaag lijkt dat te zijn gelukt, zeker in Afrika. Voorlopig dan. Er hoeft maar één besmettingshaard te zijn ..

Nederland was heel lang het gezondste van alle landen. Zowel in de dertiger jaren als in de vijftiger jaren stond het nummer 1 in alle statistieken. Dat is nu niet meer zo. We staan ergens rond de 21e plaats. Op zoek naar de reden voor onze lagere plaats, hoeft er niet lang te worden gezocht. Het verdwijnen van de wijkzuster is een belangrijke factor. Maar als het om de kwalen gaat, zijn er twee die boven alle andere uitsteken: roken en zuigelingensterfte. Aan het laatste wordt hard gewerkt, maar vooral roken is in Nederland een opvallend hardnekkig probleem. In andere landen daalt de sterfte als gevolg van rook-gerelateerde aandoeningen in absolute aantallen, hier blijft dat constant. Dat betekent niet dat er geen mensen zouden (kunnen) stoppen, want dat gebeurt wel degelijk. Het probleem is dat in ons land de ‘replacement rate’ erg hoog is. Het aantal kinderen dat met roken start is zo hoog dat het niveau van het aantal rokers in ons land per saldo constant blijft. BAM. En hoe komt dat weer? Het lijkt er op dat we ook het land zijn waar de minste kennis over de gevolgen van roken is. Soms wordt daar overigens op aardige en ludieke manier wat aan gedaan. Ik beveel dit filmpje van ‘Het voorstel van groep 8‘ aan. Het brengt het probleem scherp maar met humor in beeld. Arme vertegenwoordiger van Philip Morris: voer voor communicatiedeskundigen.

En nu maar hopen dat filmpjes als deze werken. Als zoon van een huisarts die aan longkanker is overleden doet het me wat. Tegelijk heb ik van diezelfde vader een groot wantrouwen geërfd tegen het idee dat je iets met regels kunt afdwingen. Als er geen idee is van het nut er achter, vergeet het dan maar.
Ik noem dit allemaal als opmaat naar een actuele discussie: wat te doen met de kans op een mazelen epidemie als deze in belangrijke mate wordt beïnvloed door religieuze opvattingen. Ik worstel ermee. Ik heb een hekel aan de bemoeizucht van de overheid, ook als het om mijn gezondheid gaat, en ik respecteer degenen die vanwege hun religieuze opvattingen een afwijkend standpunt innemen diep. In een tijd dat we ons van de ene televisie gedreven paniek in de andere laten slepen, is het verfrissend als er ook nog groepen letterlijk en figuurlijk vast in de leer zijn.

Het gaat wel ergens over. Het verhaal is nogal technisch, maar juist het feit dat het hier om een groep van enige omvang gaat, is het besmettingsgevaar ronduit fors. Ook binnen de antroposofische richting kan inenting worden afgewezen, maar deze groep leeft en woont gemengd in een stedelijke omgeving en dat dempt het besmettingsgevaar kennelijk aanzienlijk. Je kan dus zeggen dat deze groep streng gelovigen niet alleen hun eigen kinderen in gevaar brengen, maar ook die van anderen.
Om de ernst door te latend ringen: terug naar de polio. Het lijkt overal te zijn bedwongen, maar er hoeft maar één ontstekingshaard te zijn en we kunnen weer opnieuw beginnen. De rest van de wereld probeert het uit te roeien, maar wij accepteren dat er een groep is waar het opnieuw kan ontstaan. Zoals de epidemioloog Paul Mertens het stelt: “In Nederland staan kranen open die in 1982 overal elders al dicht zijn gegaan”. Voor mazelen geldt, zoals ik het begrijp, hetzelfde verhaal.
We zijn dus niet alleen het land waar we er niet in slagen om sterfte uit te bannen waar dat in andere landen wel lukt, we zijn ook nog eens het land waar we potentieel zeer ernstige bronnen van besmettingsgevaar laten bestaan.

Het interessante is dat diezelfde Paul Mertens, zo bevlogen als hij ook is, absoluut niet geneigd is de groep streng gelovigen die inenting afwijst te zeggen dat ze gedwongen moeten worden. Hij ziet ze als intelligente mensen, die nagedacht hebben over hun standpunt en niet zomaar door iemand met een witte jas van opvatting zullen veranderen. Maar hij wil het ook niet laten zoals het is en kijkt daarvoor wel naar de overheid. Wat te doen? Een interessante mogelijkheid is om te doen wat ze in Frankrijk doen en een koppeling te maken met de ontvangst van kinderbijslag. Ja, dat is oneigenlijk, maar zet de discussie wel net zo scherp als nodig is. Een andere optie is om op zoek te gaan naar de maîtresse van degenen die er hier het meeste over gaat. Schippers? Een geheime geliefde is ook goed.

Peter Noordhoek

Deze blog is gemaakt naar aanleiding van het bijwonen van het ‘doorstartsymposium’ van Paul Mertens. Onverhoopte misvattingen over de daar geuite (medische) opvattingen komen voor rekening van deze auteur.

www.northedge.nl